چگونه عبادت کنیم ؟

مگر نه اینکه نشانى هر خانه را باید از صاحب خانه گرفت ؟ و مگر نه اینکه در هر ضیافت و مهمانى ، باید نظر میزبان را مراعات کرد؟

مگر نه اینکه نشانى هر خانه را باید از صاحب خانه گرفت ؟ و مگر نه اینکه در هر ضیافت و مهمانى ، باید نظر میزبان را مراعات کرد؟

عبادت ، حضور در برابر آفریدگار است و نشستن بر سر مائده هاى معنوى که او براى ((بندگان )) خود فراهم کرده است .

پس ، چگونگى عبادت را هم از او باید فراگرفت و به دستور او عمل کرد و دید که او چه چیز را عبادت دانسته و عبادت را به چه صورت از ما طلبیده است ؟

غیر از شکل ظاهرى عبادات ، به خصوص نماز ، محتواى عبادت را باید از دید اولیاى دین و متن مکتب شناخت و به کار بست .

بهترین عبادت ها آن است که :

1. آگاهانه باشد.

دو رکعت نمازِ انسان آگاه و دانا، از هفتاد رکعت نماز شخص نادان برتر است . و عبادت کننده ناآگاه ، همچون الاغ آسیاب است که مى چرخد ولى پیش ‍ نمى رود.

امام صادق علیه السلام مى فرماید: کسى که دو رکعت نماز بخواند و بداند با که سخن مى گوید، گناهانش بخشیده مى شود.

در این صورت است که نماز، معراج روح مى شود و عامل بازدارنده از فساد و موجب قرب به خدا مى گردد.

2. عاشقانه باشد.

آنچه موجب نشاطروح در عبادت مى شود وعابداز پرستش خود لذّت مى برد، عشق به اللّه و شوق به گفت وگوى با اوست .

عبادت هایى بى روح و از روى کسالت و سستى و خمودى ، نشانه نداشتن شور و شوق نیایش و نجوا با پروردگار است . در دعا مى خوانیم : ((... وَ اجْعَلْ نِشاطِى فى عِبادَتِکَ))

خداوندا! نشاط مرا در عبادت خودت قرار بده .

آنان که از عبادت لذّت نمى برند، همچون بیمارانى هستند که از غذاى لذیذ، لذّت نمى برند.

اگر این شوق وعشق باشد، دیگر چندان نیازى به تبلیغ ، تشویق و تحریک از بیرون نیست ، بلکه انگیزه درونى انسان را به عبادت وامى دارد و آنگونه که براى دیدار شخصیت معروف ومحبوبى ، لحظه شمارى مى کنیم واز آن دیدار، مسرور مى شویم ، از عبادت هم به وجد و نشاط مى آییم .

براى عاشقان ، شنیدن صداى ((اذان )) اعلام فرا رسیدن لحظه دیدار است . پیامبر اسلام به بلال مى فرمود: ((اَرِحْنا یا بلال )) اى بلال ! ما را از غم و تلخى نجات بخش . این شوق زاید والوصف آن حضرت را به نماز مى رساند.

3. خالصانه باشد.

هیچ چیز همچون ((ریا)) و خودنمایى و مردم فریبى ، آفت عبادت نیست . از طرف دیگر، هیچ چیز چون خلوص ، ارزش آفرین عبادت و نماز نیست . البتّه داشتن اخلاص در عبادت بسیار دشوار است ، و دل و جان را از تهاجم وسوسه هاى ابلیسى رهاندن ، رنجى بزرگ دارد و همتى بلند و اراده اى نیرومند مى طلبد. عبادت تا خالص ‍ نباشد، در درگاه الهى پذیرفته نیست و تنها پیشانى بر زمین سودن و قرائت صحیح داشتن و در صف اوّل جماعت ایستادن و ... ملاک نیست . باید نماز و بندگى از رنگِ ریا پاک و به رنگِ الهى ((صبغة اللّه )) آراسته باشد تا به خدا برسد. تعبیر قرآن چنین است : ((وَمَآ اءُمِرُوَّاْ إِلا لِیَعْبُدُواْ اللّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ))

هیچ دستور عبادى براى مردم نیامده مگر آنکه امر به اخلاص در آن شده است .

4. خاشعانه باشد.

خشوع ، حالت قلبى انسان در عبادت و نتیجه توجّه کامل به مقام بندگى در آستانِ الهى است . آنکه نیاز و عجز خود را مى داند و عظمت و کمال الهى را مى شناسد و در عبادت ، خود را در برابر آن خداى بى همتا و آگاه مى یابد. حالتى متناسب با این ((حضور)) پیدا مى کند، در این حالت قلب ، خاشع مى شود، نگاه افتاده مى گردد و توجّه از هر چیز دیگر بریده و به معبود متوجّه مى شود.

قرآن در توصیف مؤ منان و عبادت شان مى فرماید: ((الَّذِینَ هُمْ فِى صَلاَ تِهِمْ خَشِعُونَ)) در نمازشان خاشع اند.

این حالت ، محصول آن توجّه است ، در حدیث مى خوانیم : ((اُعبُدِ اللّهَ کَاءَنَّکَ تَراهُ)) خدا را چنان عبادت کن که گویا او را مى بینى . ((فَصَلِّها لِوَقتِها صَلاةَ مُوَدَّعٍ))

چنان نماز را در وقت خودش بخوان که گویا آخرین نماز است . یعنى همواره این حالت را داشتن که گویا فقط براى همین یک نماز، فرصت باقى است .

5 . مخفیانه باشد.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: ((اَعظَم العبادة اَجرا اَخفاها)) پاداش عبادتى بیشتر وبزرگتر است که مخفى تر باشد. این براى آن است که عبادت (به خصوص عبادت هاى مستحب ) در حضور جمع ، زمینه بیشترى براى تظاهر وریا دارد.

البتّه این در مواردى است که اسلام ، خود امر به عبادت آشکار نکرده باشد، همچون نمازجماعت در مسجد که از نماز فرادى در خانه برتر است .

شیطان ، دشمن رستگارى انسان است و سوگند خورده است که همواره در راه انسان ، چاه گمراهى بکند و پرتگاه گناه پدید آورد و انسان را مانند خودش جهنّمى کند. از این رو، براى تباه ساختن عمل انسان ، دام مى گسترد و عبادت او را فاسد مى کند. یا از راه ریا و خراب کردن نیّت . یا پدید آوردن عُجب و خودپسندى به خاطر عبادت . یا از طریق سلب توفیق از انسان . و ... یا از راه کشاندن به گناه ، که موجب تباه شدن و هدر رفتن زحمت انسان در طریق بندگى مى شود.

همچون کشاورزى که محصول زحمت هاى طاقت فرسایش ، با جرقه اى مى سوزد و دود مى شود، و یا جامى از آب زلال که با افتادن حشره یا ریختن خاک در آن ، آلوده مى شود

منبع :کتاب راز نماز (براى جوانان )

تالیف  محسن قرائتى

تدوین  جواد محدّثى